Μία φορά και σε ένα μόνο σημείο, στην περιοχή της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, καταγράφηκε η Ποδοσκύφη η πολύζωνη. Πάνω από 600 διαφορετικά είδη, ο πλούτος των μανιταριών στην χερσόνησο του Άθω. Μιλάει στο ethnos.gr, ο δασολόγος-φυτοπαθολόγος, Στέφανος Διαμαντής, που μελετά τα μανιτάρια στο Άγιον Όρος από τη δεκαετία του ΄80.

Είναι πάλευκο, εντυπωσιακό σε μέγεθος, ιδιαίτερο σε σχήμα και εντοπίστηκε μόνο μία φορά σε ένα σημείο. Του έδωσαν το όνομα Ποδοσκύφη η πολύζωνη. Είναι το πιο σπάνιο είδος μανιταριού που απαντάται στο Άγιον Όρος, ένα από τα 600 διαφορετικά είδη της χερσονήσου του Άθω. Η Ποδοσκύφη η πολύζωνη είναι από τα πιο δυσεύρετα μανιτάρια ανά τον κόσμο, στην Ευρώπη μάλιστα έχει καταγραφεί μόλις σε 120 σημεία, το 80% των οποίων είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γαλλία, ενώ σε όλο τον κόσμο δεν υπερβαίνει τις 5.000 παρουσίες σε περίπου 250 σημεία.
της Μαρίας Ριτσαλέου

Το σπάνιο είδος Ποδοσκύφη η πολύζωνη, καταγράφηκε -μέχρι σήμερα- μία φορά μόνο στο Άγιον Όρος
Η περιοχή του Αγίου Όρους που κατά 95% καλύπτεται από δασική βλάστηση, αποτελεί παράδεισο για τα μανιτάρια. Οι μοναχοί και κυρίως αυτοί που εγκαταβιούν σε σκήτες και κελιά, γνωρίζουν τα είδη των μανιταριών και τα έχουν βάλει στη διατροφή τους, καθώς είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Επιπλέον, σε κάποιες μονές όπως στη Φιλοθέου και στην Δοχειαρίου, καλλιεργούν λευκά μανιτάρια και πλευρώτους, ενώ στις περιόδους των μεγάλων νηστειών η τράπεζα έχει εναλλάξ όσπρια και μανιτάρια.


Υγροκύβη η κόκκινη. Ένα ασυνήθιστο μανιτάρι που βρέθηκε σε δάσος αείφυλλων πλατύφυλλων στην περιοχή της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου
Οι μοναχοί ξέρουν να ξεχωρίζουν τα μανιτάρια και είναι χαρακτηριστικό πως ελάχιστα κρούσματα δηλητηριάσεων έχουν αναφερθεί και μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, όσα έχουν καταλήξει. Τελευταίο περιστατικό, ο 63χρονος ιερομόναχος Γερμανός Σιμωνοπετρίτης, ο οποίος κοιμήθηκε τον Οκτώβριο του 2014, μετά από πολυήμερη νοσηλεία του στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, με βαριά ηπατική βλάβη. Ο άτυχος μοναχός -το κοσμικό όνομα του οποίου ήταν Χαράλαμπος Μαυρέλης και η καταγωγή του από τα Τρίκαλα- είχε καταναλώσει άγρια, ισχυρά τοξικά μανιτάρια, στην Μονή Σίμωνος Πέτρας, μαζί με τον αδερφό του και έναν φίλος τους από την Αλεξανδρούπολη, που πήγαν να τον δουν.

Ο ιερομόναχος Γερμανός Σιμωνοπετρίτης
Μάλιστα το ίδιο διάστημα είχε χάσει τη ζωή της μια 44χρονη γυναίκα στη Χαλκιδική και στο νοσοκομείο Πολυγύρου νοσηλευόταν μια τετραμελής οικογένεια Βουλγάρων από τη Νέα Τρίγλια Χαλκιδικής, τα μέλη της οποίας κατανάλωσαν μανιτάρια σε οικογενειακό τραπέζι.

Γκουεπίνια η λαχανοειδής, ένα ασυνήθιστο είδος που εντοπίστηκε στα ελατοδάση του Αγίου Όρους
«Ο φόβος υπάρχει, αλλά οι μοναχοί ξέρουν ποιο είδος μπορούν να τρώνε και ποιο όχι. Και πλέον αν κάποιο δεν το γνωρίζουν, δεν το αγγίζουν. Η πλούσια χλωρίδα και η ακόμη πιο πλούσια μυκητοχλωρίδα, έχουν μετατρέψει το Άγιον Όρος σε παράδεισο των μανιταριών. Υπάρχουν περισσότερα από 600 είδη , με 2-3 από αυτά να είναι ενδημικά και για τον λόγο αυτό είναι επιτακτική η συγκρότηση πολύ-επιστημονικής ομάδας και η υλοποίηση ενός νέου, ερευνητικού προγράμματος για την καταγραφή, μελέτη και προστασία των μυκήτων της χερσονήσου», λέει στο ethnos.gr, o δασολόγος-φυτοπαθολόγος και επί σειρά ετών ερευνητής του ΕΘΙΑΓΕ, Στέφανος Διαμαντής.

Ρουσούλα η χρυσή, ένα ασυνήθιστο είδος που αναπτύσσεται στα δρυοδάση του Αγίου Όρους
Με αυτή του την ιδιότητα μελέτησε συστηματικά την μυκητοχλωρίδα του Αγίου Όρους, στο πλαίσιο προγράμματος που χρηματοδότησε η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, ενώ ήδη από την δεκαετία του 1980 βρίσκεται στο Άγιον Όρος και θεωρείται ο πλέον ειδικός στην χλωρίδα της περιοχής. Ο κ. Διαμαντής, παρουσίασε τους μύκητες και τα μανιτάρια του Αγίου Όρους, στο 4ο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο της Αγιορειτικής Εστίας, που έγινε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη. «Όταν πρωτοπήγα στο Περιβόλι της Παναγίας δεν με άφηναν να πλησιάσω τα μανιτάρια. Υπήρχε μεγάλος φόβος μεταξύ των μοναχών. Στην Ιερά Μονή Σταυρονικήτα τους έφτιαξα μια μανιταρόσουπα και δεν έτρωγαν, παρά μόνο όταν είδαν πως είχα αδειάσει το πιάτο μου. Τους εξήγησα πως σε περιόδους νηστείας τα μανιτάρια μπορούν να αντικαταστήσουν τα όσπρια, αφού είναι πιο πλούσια σε πρωτεΐνες από αυτά», αναφέρει ο κ. Διαμαντής.

Αουρικουλάρια-«το αυτί του Ιούδα», σπάνιο είδος βρέθηκε σε νεκρά κλαδιά πλατάνου στην περιοχή Προβάτα
Τα μανιτάρια θεωρούνται σπουδαία τροφή, Είναι πλούσια σε πρωτεΐνη, κάλιο, φώσφορο, ασβέστιο, σίδηρο, σε βιταμίνες A,B,C,D,E, και Κ. Είναι επίσης χαμηλά σε λιπαρά και στην Ιαπωνία πιστεύουν ότι βοηθούν στη μακροζωία. Δεδομένου ότι η χερσόνησος του Αγίου Όρους αποτελεί προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 και διέπεται και από το καθεστώς προστασίας της UNESCO, η μεγάλη ποικιλότητα της χλωρίδας διασώζεται, μαζί της και ο μεγάλος αριθμός μανιταριών.

Λετσίνο το ψευδοτραχύ, ένας ασυνήθιστος μύκητας στην Ελλάδα. Εντοπίζεται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης στο Άγιον Όρος
«Η μοναχική φιλοσοφία, που προκύπτει από τους κανόνες της μοναχικής ζωής και τον σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, αποτελεί τον κύριο παράγοντα διασφάλισης της αειφορίας των δασών και προστασίας της βιοποικιλότητα στο Άγιον Όρος», τονίζει ο κ. Διαμαντής, προσθέτοντας ότι στα ορεινά της Θράκης, όπου επίσης υπάρχει μεγάλη ποικιλία μανιταριών, Βούλγαροι «εισβολείς» τα ξεριζώνουν κατά εκατοντάδες και τα μεταφέρουν για να τα πουλήσουν στη γειτονική χώρα.

Κρατηρίσκος ο κιτρινίζων, το είδος που συλλέγεται ληστρικά στην Ελλάδα. Στα πευκοδάση του Αγίου Όρους, υπάρχει ακόμη σε αφθονία