Διαφθορά και πολιτική, του Γιάννη Πανούση

Η πολιτική διαφθορά, ως «ανάρμοστη σχέση μεταξύ αγοράς και πολιτικής», δηλαδή ως διαπλοκή, κατέστη μέρος της πολιτικής κουλτούρας. Κουλτούρα της διαφθοράς και κουλτούρα του δημόσιου βίου (συμ)πορεύονται.

ΩΣ «μη φαινόμενο» (άδηλο, αόρατο) φαινόμενο η διαφθορά είτε εξελίσσεται προς τα πάνω σε διαπλοκή και σκάνδαλο ή γενικεύεται προς τα κάτω σε «ρουσφέτια επιβίωσης» («λαϊκή» διαφθορά της παρέας).

Όλοι μιλάνε για τη διαφθορά των άλλων αλλά όχι για τη δική τους.

Κι αυτό, διότι η διαφθορά προϋποθέτει δόλο και συμπαιγνία, αλλά και μια αντίληψη ότι στο «κάτω κάτω δεν βλάπτει κανέναν». Αυτή είναι η κουλτούρα της διαφθοράς. Μια στρέβλωση των αξιών: δημόσιοι λειτουργοί και πολίτες που αποκτούν σταδιακά μια ιδιόρρυθμη «συνείδηση δικαίου» όταν διαφθείρουν ή διαφθείρονται. Το δίλημμα δεν τίθεται συνεπώς «ως προς τι είναι νόμιμο» ή «ηθικό» αλλά «ως προς τι μπορούμε να κάνουμε ατιμωρητί» ή ακόμα, και «ποια μορφή διαφθοράς είναι αποδεκτή από την πλειοψηφία της κοινωνίας».

ΟΙ «εσωτερικές διακρίσεις» της διαφθοράς ίσως να βοηθάνε στις οριοθετήσεις. Η μαύρη διαφθορά, την οποία καταδικάζει απερίφραστα η κοινή γνώμη, η λευκή διαφθορά, που ανέχεται η κοινή γνώμη και η γκρίζα διαφθορά, με την οποία άλλοι συμφωνούν κι άλλοι όχι, συνιστούν ορισμένες μορφές που όμως δεν έχουν τον ίδιο αντίκτυπο σε κάθε χώρα ή και σε κάθε νομικό σύστημα.

Σ” ένα ανομικό πλαίσιο όμως, «όπου όλα επιτρέπονται», η διαφθορά χάνεται και προβάλλεται μόνο μια κοινωνική αναπαράστασή της, όχι αναγκαστικά αυθεντική. Η διαφθορά από παράβαση μετατρέπεται σε συναλλαγή, σε θεσμό «αναγκαίο» για τη φιλελεύθερη οικονομία, την ανάπτυξη, την παγκοσμιοποίηση.

Άρα το δίλημμα δεν είναι διαφθορά ή αντιδιαφθορά, αλλά εξάρτηση ή ανεξαρτησία από κάθε μορφής μη δημοκρατικά νομιμοποιημένων και διαφανώς λειτουργούντων μηχανισμών (παρα)εξουσίας.

Κανένα κομματικό συμφέρον και καμία ασφάλεια του συστήματος δεν δικαιολογούν τη λευκή σιωπή των οπαδών, την γκρίζα αδιαφορία των φοβισμένων πολιτών και τη μαύρη προπαγάνδα των εγκεφάλων.

Η διαφθορά είναι δια-θεσμικό φαινόμενο, άρα πρέπει να παρέμβουμε πρωτίστως στην ποιότητα της δημοκρατίας μας.

ΥΓ. 1: Πρέπει να πείσουμε εαυτούς και αλλήλους ότι τα δημόσια αγαθά και οι πολιτικές αποφάσεις δεν είναι για πούλημα (ούτε ως μίζα ούτε ως κομματικό καθήκον ούτε ως λαϊκίστικη συνενοχή παροχών).
ΥΓ. 2: Δεν είναι νοητό σ” αυτή τη χώρα οι διεφθαρμένοι να “ναι και οι τιμημένοι.

Ο Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής Εγκληματολογίας. Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής και της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, διδάκτορας της Νομικής Σχολής του Πουατιέ της Γαλλίας. Διετέλεσε πρόεδρος της Νομικής Σχολής Δ.Π. Θράκης, αντιπρύτανης και πρύτανης του ίδιου πανεπιστημίου, αντιπρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιονίου Πανεπιστημίου και γενικός γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού.  Από το 1997 υπηρετεί στο Τμήμα ΜΜΕ και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (του οποίου υπήρξε πρόεδρος κατά την περίοδο 2003-2007). Ο Γιάννης Πανούσης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής της «Δημοκρατικής Αριστεράς» και βουλευτής Α” Περιφέρειας Αθηνών.




ΠΗΓΗ